Is volgens christenen kunst verboden, behalve als het abstract is?

Is volgens christenen kunst verboden, behalve als het abstract is?

Moslims zijn inderdaad deze gedachte toegedaan. Christenen echter zijn van mening, dat het aanvaardbaar is om afbeeldingen te maken van schepselen, ja dat het zelfs heel goed kan zijn om dat te doen. Alleen mag je deze afbeeldingen niet op een verkeerde manier gebruiken, namelijk om ze te aanbidden. Dan maak je er een g/God van. En God mag en kun je niet afbeelden.

De opvatting die je hier noemt, geldt wel voor islamitische kunst. In moskeeën zul je daarom nooit afbeeldingen zien van mensen of dieren. De kunst die daar wèl is, kent veel regelmatige, haast wiskundige patronen [voorbeeld].

Maar in het christelijk geloof geldt dat niet. Er zijn dan ook alle eeuwen door veel christelijke kunstenaars geweest die schilderijen of beeldhouwwerken gemaakt hebben die afbeeldingen zijn van mensen, dieren of planten. Je ziet dit soms in kerken (denk aan gebrandschilderde ramen), maar ook daarbuiten.

Maar dat verbod op afbeeldingen van mensen en dieren staat toch in de Tien Geboden? Of gelden die Geboden niet voor christenen, maar alleen voor joden?

Je hebt gelijk, dat ook het christelijk geloof zegt dat de Tien Geboden nog gelden. Maar waarom denk je dat je volgens de Tien Geboden alleen abstracte kunst zou mogen maken?

Er staat: ‘Gij zult u geen gesneden beelden maken.’ Er staat bij dat je dit niet mag doen van wezens in de lucht, op aarde of in het water. Trouwens, dat ‘gesneden beelden’: betekent dat dan dat je niet mag snijden (beeldhouwen) maar wel mag gieten of schilderen?

Om bij het laatste stukje van je vraag te beginnen: ‘gesneden beeld’ gaat inderdaad over àlle soorten technieken (gieten, schilderen, glasblazen etc.). Maar ‘snijden’ was in de tijd waarin deze Tien Geboden zijn opgesteld het meest gebruikelijk.

Alleen, dit betekent niet dat je helemaal geen afbeeldingen mag snijden of schilderen. Er staat namelijk in dit gebod nog iets bij. ‘Gij zult u voor die niet buigen, en hen ook niet dienen.’ Dat betekent, dat je afbeeldingen niet mag maken om via hen g/God te aanbidden.

In de Bijbel zie je duidelijk, dat God toestemming geeft voor het maken van afbeeldingen van schepselen: engelen, granaatappels, een slang of stieren. Daarom hebben christenen geen moeite met realistische kunst.

Maar is er dan misschien toch een voorkeur voor abstracte kunst? Dan loop je namelijk niet het risico dat iemand alsnog deze afbeelding zal aanbidden.

Op zich is het waar dat dit gevaar bestaat. In de Bijbel is er een duidelijk voorbeeld van. Om belangrijke redenen gaf God de opdracht om een koperen afbeelding van een slang te maken. Eeuwen later echter werd van deze slang een (af)god gemaakt. Toen heeft God dit voorwerp laten vernietigen.

Dit is echter geen reden om realistische kunst als zodanig te verbieden of in elk geval tot een minimum te beperken. Het is zelfs zo, dat er juist christenen zijn die een principiële voorkeur hebben voor realistische kunst boven abstracte kunst. Realistische kunst immers is een directe weergave van het scheppingswerk van God. Door schilderijen en beeldhouwwerken kan onze bewondering van Zijn werk toenemen.

Maar er zijn ook kunstenaars die juist veel gebruik maken van abstractie, bijvoorbeeld omdat dit in bepaalde gevallen (1) een meer afgeleide weergave is van schoonheid in de werkelijkheid of (2) een krachtiger manier is om emoties uit te drukken – emoties zijns immers ook een gave van God.